Ξαφνικά τα μαθητικά ακούσματα -η κραυγή του Κροίσου πάνω στην πυρά "Σόλων! Σόλων!"- φωτίζεται από άλλη γωνία. Ο αρχαίος σοφός φαντάζει τώρα να έχει σπείρει ένα από τα πρώτα σποράκια, από τα οποία θα φυτρώσει η φιλοσοφία της ολοκληρωτικής απάρνησης του εαυτού.
Ή μήπως η επιλογή του συγκεκριμένου ανεκδότου και η κατάλληλη εκπαιδευτική αξιοποίησή του υπηρετούσε την αναζήτηση στηριγμάτων που θα τεκμηρίωναν σε σχήμα πρωθύστερου την ορθότητα νεότερων αντιλήψεων; Κάτι ανάλογο, ίσως, με εκείνο τον αλήστου -δυστυχώς!- μνήμης χαρακτηρισμό του Σωκράτη ως του πρώτου, προ Χριστού, χριστιανού;
Όπως και να 'χει, και στις δύο περιπτώσεις, δηλαδή και στην ηροδότεια αναφορά στον Σόλωνα και στη σύγχρονη επιφυλλίδα, γίνεται μια ανεπαίσθητη σημασιολογική μετατόπιση της έννοιας της ευτυχίας. Και τα δύο κείμενα φαίνονται ότι μιλούν για την ευτυχία, ενώ στην πραγματικότητα ασχολούνται με την αποτίμηση της ευτυχίας κάποιου από τρίτους.
Γιατί τι είναι ευτυχία; Είναι ένα αίσθημα ή συναίσθημα εξαιρετικά έντονης, πνευματικής αλλά και σωματικής, ευεξίας που βιώνει ένα υποκείμενο στιγμιαία ή, έστω, για μια μικρή χρονική περίοδο της ζωής του.
Είναι η πληρότητα που παραμυθεί την ψυχή μετά από μια χαλαρή, ειλικρινή, αδιαμεσολάβητη επαφή με άλλους ανθρώπους. Είναι η γαλήνη που καταλαγιάζει το ταραγμένο πνεύμα μετά την απόλαυση ενός καλλιτεχνικού γεγονότος, μιας παράστασης, ενός γλυπτού, ενός κονσέρτου, μιας ταινίας, ενός βιβλίου. Είναι η ανακούφιση που γενναιόδωρα προσφέρει μια σφιχτή γεμάτη εμπιστοσύνη παιδική αγκαλιά. Είναι η έκσταση που βιώνει το υποκείμενο στην αρμονική του ένωση με τη φύση μπροστά σε μια λαμπρή ανατολή ή μια παρήγορη δύση. Είναι το μεγαλείο κι η μεγαλοψυχία που χαρίζει η συμφιλίωση με τον μέγα μας αντίπαλο, τον εαυτό μας, μετά την επίτευξη ενός δύσκολου στόχου.
Η ευτυχία είναι βίωμα βραχύβιο, έντονο και εξαιρετικά σπάνιο. Η σπανιότητα αυτή αποδίδεται από το ίδιο το όνομά της: ευ-τυχ-ία είναι η εύνοια της τύχης ή, αλλιώς, ευ-δαιμον-ία είναι η εύνοια της θεότητας.
Πάνω απ' όλα, όμως, η ευτυχία είναι βίωμα. Βίωμα προσωπικό. Αφορά, επομένως, απολύτως τον εαυτό και, ασφαλώς, όσο ζει, όχι μετά θάνατον. Η αποτίμηση από τρίτους δεν έχει να κάνει με την ίδια την εμπειρία της ευτυχίας, αλλά μόνο με τις αιτίες από τις οποίες αυτή προκύπτει. Αξιολόγηση, και μάλιστα ηθική, με βάση προκρινόμενες αξίες μπορεί να γίνει μόνο στις πηγές, από τις οποίες αντλεί ο καθένας κι η καθεμιά μας την ευτυχία. Αυτό, ωστόσο, αποκτά κοινωνικές διαστάσεις και, σίγουρα, είναι διαρκώς υπό συζήτηση. Το ίδιο το βίωμα, όμως, δεν αποτιμάται. Ο άνθρωπος που αισθάνεται ευτυχισμένος δεν μπορεί να επιβάλει στον εαυτό του να νιώσει διαφορετικά -όπως, εξάλλου, ούτε και ο δυστυχισμένος άνθρωπος. Εδώ δεν κατορθώνει καν να ντύσει με λέξεις αυτό το βίωμα για να το περιγράψει στους άλλους. Μπορεί μόνο, πιθανόν, να προσπαθήσει να αποδώσει τις περιστάσεις, στις οποίες το γνώρισε.
Γι' αυτό, ευτυχία για μένα είναι να βρίσκομαι με ανθρώπους που την απολαμβάνουν σε συνθήκες ανάλογες με αυτές που τη βιώνω κι εγώ.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου