Οι αγορές το απαιτούν;

Οι μοιραίοι (Κ. Βάρναλης, Μ. Κατράκης, Μ. Θεοδωράκης, Γρ. Μπιθικώτσης)

Πρέπει να κόψουμε πια τις πολυτέλειες. Οι αγορές το απαιτούν.

Πρέπει να περικόψουμε τα περιττά έξοδα. Οι αγορές το απαιτούν.

Πρέπει να περιοριστούμε στα απαραίτητα. Οι αγορές το απαιτούν.

Ο πολιτισμός είναι περιττή πολυτέλεια. Αυτό επιτάσσουν οι αγορές.

Το θέατρο, ας πούμε, είναι περιττή πολυτέλεια. «Κόψτε το», κραυγάζουν οι αγορές. Ο Κατράκης δεν τις ακούει.

Το βιβλίο και η ποίηση, ας πούμε, είναι περιττή πολυτέλεια. «Ξεχάστε την», γαβγίζουν οι αγορές. Ο Βάρναλης δεν τις ακούει. (Δυστυχώς ούτε κι εμείς αυτόν!)

Η μουσική παιδεία, ας πούμε, είναι περιττή πολυτέλεια. «Εξαφανίστε τη», στριγγλίζουν οι αγορές. Ο “υπουργός” (ὑπό+ἔργον: υπηρέτης) του πολιτισμού όμως τις ακούει. Και επιτρέπει να μένουν απλήρωτοι οι εργαζόμενοι στο Ωδείο Αθηνών 9 μήνες (κι από αύριο 10 μήνες)! Κι ας μην αναφέρουμε τις απολύσεις… Αυτό πληροφορούμαστε από τη Nelly.

Οπότε, μην τρέφετε και πολλές ελπίδες για την εμφάνιση καλλιτεχνών σαν τους Μητρόπουλο, Σκαλκώτα, Μπαχάουερ, Κάλλας, Χατζηδάκι, Θεοδωράκη, Σγούρο (που φοίτησαν σ’ αυτό), ή για άλλες συνεργασίες και συμπράξεις σαν αυτή με τη Συμφωνική Ορχήστρα και Χορωδία του Δήμου Κερκυραίων.

Fantasia, L.v.Beethoven

Επιτέλους, ας γίνουμε ρεαλιστές. Για πολιτισμό θα μιλάμε τώρα; Ας προσγειωθούμε στην πραγματικότητα!

ΥΓ: Ζητείται επειγόντως εισιτήριο επιστροφής για τον β Καρκίνου, έστω και κατάστρωμα!!!

Η σκούφια της Δημοκρατίας

Οι σκέψεις ξεκίνησαν με αφετηρία μια πολύ ενδιαφέρουσα συζήτηση που έγινε με αφορμή μιαν ανάρτηση του α Κενταύρου για την κοινή λογική. Η σύνδεση της κοινής λογικής με την κοινή γνώμη, στη ροή των απόψεων που διατυπώθηκαν εκεί, με έκανε να αναρωτηθώ τι έχουμε στο μυαλό μας όταν αναφερόμαστε σ’ αυτή.

Συνήθως λέγοντας κοινή γνώμη εννοούμε την άποψη που είναι ευρύτατα διαδεδομένη στα μέλη ενός μικρού ή μεγάλου συνόλου. Θα μπορούσαμε να πούμε ότι είναι η γνώμη που υιοθετεί το μεγαλύτερο μέρος, η πλειοψηφία των ανθρώπων για ένα ζήτημα. Και η πλειοψηφία αυτή είναι τόσο μεγάλη ώστε να υπερκαλύπτει την όποια μειοψηφία. Θέλω να πω ότι αποδίδοντας στη γνώμη των πολλών την ιδιότητα του κοινού είναι σαν να υπαινισσόμαστε ότι την ασπάζονται όλοι, παραβλέποντας ότι κάποιοι, οι λίγοι, διαφωνούν. Ως όρος επομένως η κοινή γνώμη, υπερτονίζοντας την αρχή της πλειοψηφίας, υπονομεύει μιαν άλλη, εξίσου σημαντική, αρχή της δημοκρατίας: την αρχή της πολυφωνίας, τη δυνατότητα της διαφωνίας.

Για την οικονομία της συζήτησης όμως, προσπερνώ το ζήτημα που θέτει ο επιθετικός προσδιορισμός του όρου «κοινή γνώμη» και αναζητώ την ουσία του εστιάζοντας στο ουσιαστικό του. Νιώθω την ανάγκη να κάνω και πάλι μια μικρή παρέκβαση επιδιώκοντας να διασαφηνίσω το περιεχόμενό του. Ο Πλάτωνας στη γνωσιολογία του διακρίνει τέσσερις βαθμίδες της γνώσης: τη δόξα (την εντύπωση, θα λέγαμε σήμερα, από το αρχαίο ρήμα δοκῶ: νομίζω), τη γνώμη (: την άποψη), τη γνώση και την επιστήμη (από το αρχαίο ρήμα ἐπίσταμαι: γνωρίζω καλά). Όταν λοιπόν αναφερόμαστε στην κοινή γνώμη, εννοούμε την κοινή άποψη, την κατά πλειοψηφία υιοθετημένη άποψη που δεν είναι όμως ακόμα γνώση.

Σχηματίζουμε μιαν άποψη για ένα ζήτημα στηριζόμενοι σε κάποια δεδομένα, που μπορεί να προέρχονται από την εμπειρία ή και την πληροφόρηση και τα οποία στη συνέχεια επεξεργαζόμαστε, προφανώς νοητικά.

Η ατομική ανθρώπινη εμπειρία στην εποχή μας δεν επαρκεί ως πηγή δεδομένων για τη διαμόρφωση άποψης σε πλήθος από ζητήματα. Επομένως εξαρτιόμαστε σε σημαντικότατο βαθμό από την πληροφόρηση. Αυτή θα μας την προσφέρουν τα βιβλία, τα Μ.Μ.Ε., το διαδίκτυο και το σχολείο. Αφήνοντας στην άκρη για την ώρα το σχολείο, γιατί επιτελεί πολλαπλούς ρόλους, ελέγχω τους υπόλοιπους παράγοντες διαμόρφωσης μιας άποψης. Κοινή άποψη, με άλλα λόγια κοινή γνώμη, μπορούν να διαμορφώσουν μόνο τα Μ.Μ.Ε., γιατί τα άλλα μέσα απευθύνονται σε μοναχικές, ατομικές γνωστικές αναζητήσεις.

Όταν λοιπόν τα μαζικά μέσα «ενημέρωσης» ελέγχονται από άτομα ή κέντρα με ιδιοτελή συμφέροντα, όπως συμβαίνει στην εποχή μας, τότε η πληροφόρηση των πολλών γίνεται με επιλεκτικό τρόπο και κατά το δοκούν αυτών των ατόμων ή των κέντρων με σαφή στόχο τη διαμόρφωση (συνώνυμα: το σχηματισμό, τη διάπλαση) της κοινής γνώμης έτσι ώστε να εξυπηρετούνται τα συγκεκριμένα συμφέροντα. Εύλογα συμπεραίνει κανείς ότι η κοινή γνώμη δεν σχηματίζεται ελεύθερα και αυτόβουλα, αλλά υπαγορεύεται έξωθεν. Δεν είναι καν γνώμη.

Την όλη διαδικασία διευκολύνει ένα σχολείο που δεν καλλιεργεί την ουσιαστική γνώση και την κρίση (ούτε καν τη φυσική ανθρώπινη περιέργεια) αφήνοντας ανάπηρη τη νόηση των μελλοντικών πολιτών.

Τι εκφράζει τελικά η κοινή γνώμη στα κοινά μας πράγματα; Τη γνώμη των πολλών; Ή μήπως τη βούληση των ολίγων, των ελαχίστων, μέσα από πολλά στόματα; Μα τότε, για ποια πλειοψηφία μιλάμε;

Κάποιοι φρόντισαν να κατεβάσουν τη σκούφια της Δημοκρατίας μέχρι τ’ αφτιά της, ώστε να μη βλέπει και να μην ακούει τίποτε και να γονατίζει αποπροσανατολισμένη και ακυρωμένη από τους ίδιους της τους θεσμούς.

Έκρηξη στο χώρο του πληθυντικού αριθμού

Η φωτό από εδώ

Είμαι δημόσιος υπάλληλος –εκπαιδευτικός– και δεν παρασιτώ. Στα 27 χρόνια της υπηρεσίας μου δεν έχω απουσιάσει από το σχολείο μου παρά μόνο 10 μέρες λόγω ασθενείας. Δεν παίρνω επιδόματα. Δεν θα πάρω παχυλή σύνταξη. Οι κρατήσεις που πλήρωνα τόσα χρόνια για το εφ’ άπαξ, χωρίς να ρωτηθώ, εκλάπησαν. Δεν φοροδιαφεύγω. Δεν παίζω στο χρηματιστήριο. Δεν πήρα μίζες. Δεν απέσπασα –πόσω μάλλον σπατάλησα– κοινοτικά κονδύλια. Δεν προσγειώθηκα σε 5-6 επιτροπές. Δεν έχω στρεμματάκι με ελιές στην επαρχία για οποιαδήποτε επιδότηση. Δεν έχω ιδιόκτητη κατοικία. Δεν διαθέτω τζιπ. Δεν έχω πισίνα ούτε πλεούμενο, παρά μόνο κάτι χάρτινες βαρκούλες –αρκετά πιο φτηνές από τη συγκινητική βαρκούλα της τελετής έναρξης των Ολυμπιακών αγώνων.

Διαμαρτύρομαι! Διαμαρτύρομαι για την κατάχρηση του πληθυντικού αριθμού.

Αρνούμαι το δικαίωμα στον οποιονδήποτε να με συμπεριλαμβάνει σε πληθυντικούς του τύπου «φάγαμε / φάγανε», «τεμπελιάζουμε / τεμπελιάζουνε», «φταίμε / φταίνε».

Και στα δικαστήρια ακόμη η έννοια της συλλογικής ευθύνης δεν γίνεται αποδεκτή. Κάθε κατηγορούμενος αντιμετωπίζει ξεχωριστά ένα συγκεκριμένο κατηγορητήριο.

Διαμαρτύρομαι, λοιπόν! Αλλά ποιος μ’ ακούει;

Εγώ πάντως αρνούμαι να μπαίνω στη θέση του απολογούμενου για κατηγορίες που δεν με αφορούν! Τις αφήνω να γλιστρήσουν από πάνω μου σαν το νερό στο κρύσταλλο. Γι’ αυτό και δεν θα ασχοληθώ ξανά με το θέμα. Βαρέθηκα!

Δεν μ’ ενδιαφέρει η δικαιολογία ότι η κοινή γνώμη χειραγωγείται και διαμορφώνεται. Σε μια δημοκρατία οι πολίτες οφείλουν να σκέπτονται και να κρίνουν ατομικά. Διαφορετικά μετατρέπονται σε αγέλη, σε μάζα, σε όχλο υποχείριο του κάθε επιτηδείου. Οπότε δεν μιλάμε για δημοκρατία!

Μίλα της

Hable con ella

Το δειλό μυαλό κήρυξε επίσχεση εργασίας και αποσύρθηκε ηθελημένα σε κωματώδη κατάψυξη εδώ και δυο μήνες. Επιτρέπει βέβαια στο σώμα να κινείται σαν νευρόσπαστο στα καθημερινά πρέπει του, χωρίς όμως εκείνο να συμμετέχει. Το μυαλό ακίνητο παρατηρεί όλα όσα συμβαίνουν γύρω από το σώμα, αλλά τίποτε δεν το αγγίζει πραγματικά. Τίποτε δεν το αφορά. Αρνείται το τώρα και γαντζώνεται στο πριν.

Πριν από τι; Πριν από την ερώτηση που δεν διατύπωσε αυτό το μυαλό, αλλά ένα άλλο σώμα. Ένα άλλο σώμα με μυαλό και ψυχή. Ένα σώμα αγαπημένο. Ένα σώμα που έθεσε επιτακτικά την ερώτηση αν θα εξακολουθήσει το ταξίδι του ή θα ναυαγήσει πρόωρα και επώδυνα. Ένα αγαπημένο σώμα που καταφάσκει εμφατικά στη ζωή, με το μυαλό και την ψυχή του, από ένστικτο και με συνείδηση. Έτσι τολμά να κάνει την τρομακτική ερώτηση και να οργανώνεται αναμένοντας την απάντηση.

Το δειλό μυαλό παρέλυσε και άφησε το σώμα να τα βγάλει πέρα μόνο του. Αυτό ξάπλωσε την παγωμένη δειλία του πάνω στην άρνηση και βυθίστηκε στο πριν. Δυο μήνες τώρα δεν επικοινωνεί. Χωρίς μηχανική υποστήριξη, το δειλό μυαλό απλώς εξακολουθεί να υπάρχει. Το ξέρει ότι υπάρχει, γιατί ακούει κάποιες ελάχιστες φωνές που προσπαθούν να διαπεράσουν το τείχος του κώματός του. Αυτές οι φωνές ξέρουν κι αυτές ότι συνεχίζει να υπάρχει· γι’ αυτό και αδιάκοπα του μιλάνε με επίμονη φροντίδα. Ξέρουν ότι έτσι θα το συγκρατήσουν να μην το σκάσει. Και το δειλό μυαλό εξακολουθεί να κείτεται…

Το τηλέφωνο χτυπάει. Το χέρι του δειλού μυαλού σηκώνει το ακουστικό. Από την άλλη μεριά της γραμμής μια φωνή ανακοινώνει την απάντηση: Το ταξίδι του αγαπημένου σώματος θα συνεχιστεί κανονικά, όσο ορίζει η διάρκεια του εισιτηρίου του.

Το δειλό μυαλό, μουδιασμένο από τη δίμηνη ακινησία, αδυνατεί να ζητήσει λεπτομέρειες. Αρκείται στην ουσία της απάντησης. Ακούει τους χτύπους της καρδιάς που προσπαθεί να το θέσει και πάλι σε λειτουργία.

Όταν επανέρχεται πια από το κώμα του, το δειλό μυαλό αποζητάει πρώτα τις στοργικές φωνές που το κράτησαν στη θέση του, για να μοιραστεί την ανακούφιση της απάντησης που τόσο είχε φοβηθεί και να πολλαπλασιάσει τη χαρά ότι θα συνεχίσει να έχει κοντά του το άλλο σώμα, το αγαπημένο, με το μυαλό του κι εκείνο και την ψυχή του.

Κατηγορούμενοι ή Κατηγορούμενη;

The Accused

Διαβάζω την αθωωτική απόφαση δικαστηρίου της Χαλκίδας για τη διαβόητη πριν τέσσερα χρόνια υπόθεση της Αμαρύνθου. Περιέργως, δεν εκπλήσσομαι. Κοινωνίες κλειστές και στενόχωρες λειτουργούν μικρόψυχα και στενόμυαλα. Ασκούν τρομακτικές πιέσεις σε άτομα και θεσμούς. Ωστόσο, στο βάθος του μυαλού μου φωλιάζει η σκιά ενός ερωτηματικού.

Αναζητώ πληροφορίες και υλικό. Πέφτω εδώ και, επειδή η πηγή έχει συνήθως βαρύνουσα σημασία, αντιγράφω:

ΔΙΚΗ ΑΜΑΡΥΝΘΟΥ:

ΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΔΕΝ ΒΡΗΚΕ ΤΗΝ ΑΛΗΘΕΙΑ

Οργή και θλίψη μας προκάλεσε η αθωωτική απόφαση του δικαστηρίου για την υπόθεση της Αμαρύνθου. Ήταν τον Οκτώβριο του 2006, που η ανήλικη αλλοδαπή μαθήτρια είχε καταγγείλει τον ομαδικό βιασμό της από 4 συμμαθητές της, ενώ 3 συμμαθήτριες βιντεοσκοπούσαν το «κατόρθωμά» τους.
Τρεισήμισι χρόνια αργότερα, η υπόθεση αναβίωσε στο δικαστήριο, αλλά για εμάς είναι φανερό ότι δεν έγινε δυνατόν να βγει στο φως η αλήθεια. Κατά τη διαδικασία κατέθεσαν περίπου 40 μάρτυρες υπέρ των κατηγορουμένων, μεταξύ των οποίων και εκπαιδευτικοί, ενώ από την πλευρά της καταγγέλλουσας δεν υπήρξε κανείς και καμία μάρτυρας, εκτός βέβαια της μητέρας της. Και μάλιστα, το δικαστήριο δεν δέχθηκε καν να υποβληθεί το πόρισμα της εξέτασης της καταγγέλλουσας από εγκεκριμένη κλινική ψυχολογίας διαπιστευμένη με διεθνή στάνταρ. Οι ίδιοι οι κατηγορούμενοι και κατηγορούμενες, ανέφεραν σημεία και τέρατα εναντίον της, σε βαθμό πραγματικού βασανιστηρίου (που το δικαστήριο δεν απέτρεψε) ενώ μέσα στην αίθουσα κυριαρχούσαν συνθήκες κατατρομοκράτησης, ώστε να μην τολμήσει κανένας και καμία να προσέλθει ως μάρτυρας για να καταθέσει αντικρούοντας τις αδιανόητες κατηγορίες.
Τις προηγούμενες από τη δίκη ημέρες, κάποιες και κάποιοι από τους κατηγορούμενους είχαν δώσει και συνεντεύξεις για τη δημιουργία κατάλληλου κλίματος, ενώ είχαν φροντίσει, από την πρώτη ημέρα της καταγγελίας κιόλας, να εξαφανιστεί το βίντεο.
Στη σύγχρονη ξενοφοβική και ρατσιστική Ελλάδα είναι προφανές ότι κυριάρχησε το κλίμα να «προστατεύσουμε τα δικά μας παιδιά έναντι της ξένης».
Στη σύγχρονη σεξιστική Ελλάδα εξακολουθεί να κυριαρχεί η άποψη ότι το θύμα του βιασμού «τα ήθελε», ότι ο βιασμός δεν είναι ξένος προς τη «γυναικεία φύση», και υπάρχουν δυστυχώς πολλές σχετικές αποδείξεις και από άλλες καταγγελίες βιασμών που εκδικάζονται δικαστήρια. Η μικρή μαθήτρια από τη Βουλγαρία τιμωρείται για το πολλαπλό έγκλημά της: 1) είναι φτωχή (είναι γνωστό ότι ήταν εργαζόμενη και παράλληλα αριστούχα μαθήτρια) 2) είναι ξένη και 3) είναι γυναίκα. Την καθορίζει, δηλαδή, «διαφορετικότητα» τάξης φυλής και φύλου, και παρ’ όλα αυτά τολμά να καταγγείλει ότι έπεσε θύμα βιασμού. Το ότι το θύμα κατέληξε αιμόφυρτο στο νοσοκομείο δεν φαίνεται να αξιολογείται από τους κρίνοντες και να αίρει κάθε έννοια «συναίνεσής» της στην «ασέλγεια» που διαπράχθηκε σε βάρος της.
Υπενθυμίζουμε ότι, 11 γυναικείες συλλογικότητες είχαν οργανώσει διαδήλωση στην Αμάρυνθο στις 4-11-2006, στην οποία είχαν συμμετάσχει εκατοντάδες γυναίκες και είχε πάρει μεγάλη δημοσιότητα. Δυστυχώς, επιβεβαιώθηκε το χειρότερο σενάριο, όπως αναφερόταν και στην τότε ανακοίνωση: «Επειδή δεν ξεχνούμε ότι ο βιασμός μπορεί να συμβεί σε κάθε γυναίκα, νέα ή μεσήλικα ή ακόμα υπερήλικα, το πρωί ή το βράδυ, σε πολυσύχναστες ή ερημικές περιοχές, συχνότερα μέσα στο ίδιο της το σπίτι. Η εποχή που, όταν η γυναίκα που έπεφτε θύμα βιασμού έπρεπε να δικαστεί και να καταδικαστεί από την κοινωνία και καμιά φορά και από τα δικαστήρια σαν να ήταν η ίδια ένοχη, πρέπει να πάψει να αναβιώνει, πρέπει να μπει στο χρονοντούλαπο της ιστορίας».
Επίσης υπενθυμίζουμε ότι υπήρξε ευρύτατη συμπαράσταση από πολύ περισσότερους φορείς, καθώς και από θεσμικά πρόσωπα. Η επιτροπή αλληλεγγύης που είχε σχηματισθεί τότε, φρόντισε για κάλυψη των πολύπλευρων αναγκών που δημιούργησε η δίωξη και ο εξοβελισμός της νεαρής μαθήτριας και της μητέρας της, για κατοικία, δουλειά και σχολείο.
Σήμερα, μετά τρεισήμισι χρόνια, οι καθηγητές και ο διευθυντής γνωστού ιδιωτικού σχολείου το οποίο της έδωσε υποτροφία και απ’ όπου αποφοίτησε, διαβεβαιώνουν τόσο για τις επιδόσεις της όσο και για το άμεμπτο ήθος της σε όλη τη διάρκεια της φοίτησής της.
Πιστεύουμε ότι η αντιμετώπιση της υπόθεσης Αμαρύνθου εντάσσεται στο κλίμα συγκάλυψης της βίας κατά των γυναικών και της κατίσχυσης της οικογενειακής ή κοινωνικής (στην προκειμένη περίπτωση) «συνοχής» έναντι του δικαιώματος των γυναικών για αυτονομία του σώματος και σεβασμό της αξιοπρέπειας, και αναβιώνει επικυρώνοντας το πατριαρχικό δικαίωμα για τον έλεγχο του σώματος των γυναικών.
Επαναβεβαιώνουμε σήμερα την αλληλεγγύη μας προς την νεαρή, ενήλικη πλέον, παθούσα και καταγγέλλουσα, και ζητούμε την αποδοχή του αιτήματός της για έφεση της εκδοθείσας απόφασης.

Αθήνα, 12 Απριλίου 2010

ΥΠΟΓΡΑΦΟΥΝ
• Παγκόσμια Πορεία Γυναικών
• Φεμινιστικό Κέντρο Αθήνας
• Κέντρο Έρευνας και Δράσης για την Ειρήνη
• Κίνηση Δημοκρατικών Γυναικών
• Γυναικεία Ομάδα Αυτοάμυνας
• Δίκτυο Γυναικών Ευρώπης
• Πολιτικός Σύνδεσμος Γυναικών
• Ομάδα Γυναικών ΟΚΔΕ-Σπάρτακος
• Ομάδα φύλου Νεολαίας ΣΥΝ
• Δίκτυο Γυναικών ΣΥΡΙΖΑ
• Τομέας Γυναικών ΠΑΣΟΚ
• Θεματική Ομάδα Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων Οικολόγων Πρασίνων

Συνεχίζω το ψάξιμο και πέφτω σ’ ένα άρθρο που φαίνεται να διαβάζει τη σκέψη μου. Θεωρώ αυτονόητο ότι κάθε άνθρωπος θεωρείται αθώος μέχρις αποδείξεως του εναντίου. Αλλά…

Αλλά, τι γίνεται με εκείνο το είδος του εγκλήματος όπου το θύμα έχει ήδη καταδικαστεί ως ένοχο, γιατί ανήκει σε συγκεκριμένο φύλο;

Προσυπογράφω λοιπόν κι εγώ τη δημοσιευθείσα ανακοίνωση.

Ρίξτε μια ματιά κι εδώ: Πρόλογοι, Μιλώντας για τη σιωπή, Σωφρονισμός και σωφροσύνη

Άκαιρα παιδιαρίσματα

Ακούει κανείς τις διάφορες συζητήσεις στις παρέες, ρίχνει μια ματιά στις ενημερωτικές εκπομπές και τις ειδησεογραφικές σελίδες των ΜΜΕ, κάνει μια βόλτα στο ελληνικό διαδίκτυο. Παρατηρεί μια στάση που εύκολα θα μπορούσε να τη χαρακτηρίσει παιδική για την υπερβολή που τη διακρίνει.

Είναι πολλοί, λόγου χάρη, αυτοί που «πέφτουν από τα σύννεφα» για το βάθος της κρίσης που αντιμετωπίζουμε. Μα καλά, όλοι αυτοί δεν έβλεπαν τόσα χρόνια ότι καταναλώνουμε χωρίς να παράγουμε; Δεν έβλεπαν το «ό,τι φάμε κι ό,τι πιούμε και για αύριο έχει ο Θεός»; Ε, λοιπόν ο Θεός «δεν έχει», μας τέλειωσε.

Επίσης πολλοί είναι αυτοί που αρνούνται, ως άρτι αφιχθέντες από τον Κρόνο, οποιαδήποτε συμβολή στην αντιμετώπιση των προβλημάτων, εφόσον κατά την άποψή τους ουδεμία ευθύνη φέρουν για τη δεινή μας κατάσταση.

Από την άλλη υπάρχει μια εξίσου διαδεδομένη τάση να επισημανθούν οι υπαίτιοι. Πέρα από τους συνήθεις υπόπτους (πολιτικούς, πολιτικάντηδες, μεσάζοντες, παράγοντες, συμβούλους, τριβούλους, μικρο- και μεγαλο-δημοσιογράφους κ.ο.κ.), θυμηθήκαμε ξαφνικά και όλα τα ελαττώματα και τα μειονεκτήματα της φυλής: ο Έλληνας ετούτο, ο Έλληνας το άλλο, ο Έλληνας το παράλλο… Ένας περιούσιος λαός από την ανάποδη: όλα τα στραβά είναι δικά μας κατ’ αποκλειστικότητα. Και να ο βούρδουλας που πιάνει δουλειά για την ομαδική αυτομαστίγωση.

Εδώ έβαλαν το χεράκι τους και οι ειδικοί στη διαχείριση και διαμόρφωση της κοινής γνώμης: τα πράγματα είναι χάλια, όλοι φταίμε, όλοι πρέπει να πληρώσουμε. (Κάποιοι μάλιστα –και όχι οι υπεύθυνοι– θα πληρώσουν το κατιτίς παραπάνω.)

Αυτή η διάχυση της ενοχής επί δικαίων και αδίκων, στηριγμένη στην έννοια της συλλογικής τάχα μου ευθύνης, βρήκε πρόσφορο έδαφος στο θυμικό μας. Μόνο που η αποδοχή της κοινής ενοχής μπορεί να γυρίσει μπούμερανγκ γι’ αυτούς που την προωθούν, αλλά και για το σύνολο. Δεν εξωθείς κάποιον σε χειρότερη ζωή ενοχοποιώντας τον. Δεν μπορεί ο τεχνηέντως ενοχοποιημένος αθώος να λειτουργήσει θετικά και δημιουργικά –κάτι που επειγόντως χρειαζόμαστε ως κοινωνία. Δεν μπορεί ο ελάχιστα υπεύθυνος για την οικτρή επιδείνωση της ζωής του και σε απόγνωση βυθισμένος ν’ αποδέχεται για πολύ μια ενοχή που καθόλου δεν του αναλογεί, χωρίς να διαμαρτυρηθεί, χωρίς ν’ αντιδράσει. Τα μερίδια της ευθύνης δεν είναι ίδια, επομένως ούτε τα μερίδια της ενοχής. Τώρα, βλέπετε, κάποιοι θυμήθηκαν την ισότητα!

Σε όλα αυτά τα είδη στάσης και συμπεριφοράς υπάρχουν ψήγματα αλήθειας. Όμως, στην ακραία τους μορφή, στην υπερβολή τους, καταντούν ψέμα. Τα παιδιά χαίρονται υπερβολικά, λυπούνται υπερβολικά, θυμώνουν υπερβολικά και γρήγορα τους περνάει. Δεν έχουμε το περιθώριο να παιδιαρίζουμε. Η κατάσταση είναι πολύ σοβαρή και πρέπει ν’ ανασκουμπωθούμε να την αντιμετωπίσουμε. Με ψυχραιμία, με νηφαλιότητα, με αποφασιστικότητα, με αυτογνωσία ουσιαστική. Προσπαθώντας ταυτόχρονα να μείνουμε πιστοί σε κάποιες βασικές αρχές μας,  όπως της δικαιοσύνης, της ισότητας, της αλληλεγγύης. Δύσκολο και ανηφορικό δρόμο έχουμε μπροστά μας.

Εργόχειρο

Πήρε στα χέρια το ξεφτισμένο στις άκρες λευκό κουρέλι από το στήθος της και προσπάθησε κάπως να το στρώσει. Το άπλωσε στο μυαλό της και το αφουγκράστηκε. Δεν είχε αποφασίσει σε τι θα το μεταποιούσε. Μπορεί σε θήκη για τα χάδια της. Μπορεί σε πετσετάκι για το σαλόνι της ανάγκης της. Μπορεί σε μαντίλι για το βλέμμα της. Μπορεί σε μαξιλαροθήκη για τα όνειρά της. Μπορεί και σε μάσκα για τις σκέψεις της. Δεν είχε αποφασίσει ακόμα. Απόψε αυτοσχεδίαζε.

Τράβηξε ένα ρήμα από το καλαθάκι με τα σύνεργα της έκφρασης και το πέρασε στη βελόνα του μολυβιού της. Διάλεξε πρώτα ένα μικρό, δισύλλαβο ρήμα για να δείξει στη γιαγιά της ότι έμαθε επιτέλους ν’ αποφεύγει την «κλωστή της τεμπέλας». Το στερέωσε μ’ ένα κεφαλαίο γράμμα και ξεκίνησε.

Η πρώτη βελονιά δεν πρέπει, λέει, να φαίνεται ότι είναι η πρώτη. Έκρυψε λοιπόν στην ανάποδη το υποκείμενο, ενώ ταυτόχρονα αναρωτιόταν αν γι’ αυτό το λένε έτσι. Ξαναγύρισε στην καλή. Δεν ήθελε αυτή τη φορά να τρυπηθεί από αδέξιες συντάξεις. Έπιασε προσεκτικά και πέρασε ένα χλομό ουσιαστικό. Η στρογγυλάδα του απαίτησε χρώμα. Ψαχούλεψε και το στόλισε μ’ ένα επίθετο. Διόρθωσε τη λιτότητα με κάνα δυο προθέσεις και μ’ ένα σύνδεσμο πέρασε κι άλλο ένα ρήμα στο σχέδιο. Αλλά το νήμα της σκέψης γρήγορα τέλειωσε. Για να μην ξηλωθεί εύκολα, φρόντισε να το δέσει με μια τελεία.

Χάιδεψε με τ’ ακροδάχτυλο τις πρώτες αυτές μολυβιές και μετά πίεσε με την παλάμη της την επιφάνεια για να κρύψει τις τρύπες από τις αμήχανες βελονιές. Τέντωσε ύστερα τα χέρια της να κοιτάξει από μακριά τα πρώτα αποτελέσματα. Δεν ενθουσιάστηκε. Φαίνεται όμως ότι δεν ήθελε ακόμη να τα παρατήσει, γιατί το χέρι της μηχανικά πήγε και τράβηξε άλλο ρήμα, από το κουβάρι της ψυχής της αυτή τη φορά.

Το κέντημα γέμιζε τις αργόσυρτες ώρες και τη χαλάρωνε…

Αφιερωμένο στην Ε.Κ.

Ρίξτε μια ματιά κι εδώ: Πόδια, Γιατί, ε; Γιατί;, Ο τρόμος της λευκής σελίδας

Εκπαιδευτική άπνοια

Η συντριπτική πλειοψηφία των παιδιών σχολικής ηλικίας στην Ελλάδα αντιμετωπίζουν και βιώνουν την επαφή τους με τον σχολικό χώρο ως μία αυστηρά επιβεβλημένη διαδικασία με έντονα περιοριστικά, μέχρι και καταναγκαστικά, χαρακτηριστικά.

Δεν εννοώ βέβαια το εξωτερικό, τυπικό πλαίσιο που διαμορφώνει το σχολικό περιβάλλον. Με ενδιαφέρει περισσότερο εκείνος ο κώδικας συμπεριφοράς και λειτουργίας που επιβάλλει το εκπαιδευτικό μας σύστημα σε όλα τα μέλη αυτού του μικρού κοινωνικού υποσυνόλου. Είναι ένας κώδικας, αδιόρατος δυστυχώς σε αρκετούς, που εξοβελίζει την περιπέτεια της από κοινού αναζήτησης της γνώσης και της εφαρμογής της και την υποκαθιστά με ένα στεγνό, διαδικαστικό «πάρε-δώσε» πακέτων έτοιμων πληροφοριών. Οι «δότες» και οι «λήπτες» αυτής της διαδικασίας αφομοιώνουν σιγά-σιγά και ανεπαίσθητα τους κανόνες της, για να φτάσουν στο τέλος να εγκολπωθούν την «αναγκαιότητά» της, αναγνωρίζοντας τη «χρησιμότητά» της. Δεν αντιλαμβάνονται βεβαίως, όσο θα ’πρεπε τουλάχιστον, ότι είναι «αναγκαία και χρήσιμη» μόνο στο πλαίσιο του συγκεκριμένου εξετασιοκρατικού μας συστήματος, και μάλιστα με το συγκεκριμένο είδος εξετάσεων. Έτσι, υποτάσσονται στον καταναγκασμό του σε βαθμό σχεδόν ψυχαναγκαστικό.

Η φυσική περιέργεια στομώνεται, η κοινωνική εμπειρία εξορίζεται, η ατομική δεξιότητα και κλίση παραγράφεται, η αισθητική ανάγκη περιφρονείται, η αναλυτική και η συνθετική ικανότητα αγνοείται ή και υπονομεύεται. Οπότε τα παιδιά, μπαίνοντας στο σχολικό κτήριο, αφήνουν τις περισσότερες φορές απέξω το μυαλό τους και σημαντικότατα κομμάτια της προσωπικότητάς τους, κάτι που ακυρώνει την ολόπλευρη ανάπτυξή τους, που (θα έπρεπε να) είναι ο στόχος της εκπαίδευσης.

Τις σκέψεις αυτές μου προκάλεσε κάποιο άρθρο για ένα παιδί στην Αφρική, που στα δεκατέσσερά του χρόνια υποχρεώθηκε να εγκαταλείψει το σχολείο, για να βοηθήσει οικονομικά την με άλλα 6 παιδιά οικογένειά του. Στο μαστιζόμενο από ξηρασία χωριό του όμως φρόντισε, δανειζόμενο βιβλία και βρίσκοντας υλικά από μάντρα, να προσφέρει ηλεκτρισμό, υδροδότηση και άρδευση αξιοποιώντας την ηλιακή και την αιολική ενέργεια. Η δράση του τράβηξε την προσοχή και τώρα συνεχίζει τις σπουδές του σε λύκειο του Γιοχάνεσμπουργκ, ενώ προσκαλείται σε συνέδρια σχετικά με την τεχνολογία. Έτσι η περίπτωσή του είχε, εντελώς απροσδόκητα, αίσιο τέλος.

Δέχομαι προφανώς ότι το παιδί αυτό εγκατέλειψε –προσωρινά, ευτυχώς– το σχολείο για λόγους «ανωτέρας» (βλέπε οικονομικής) βίας. Παρόλο που ο οικονομικός παράγοντας έχει σοβαρότατη συμμετοχή στα ποσοστά της σχολικής διαρροής και στην Ελλάδα, δεν μπορούμε να παραγνωρίσουμε το γεγονός ότι ο προσανατολισμός του ελληνικού εκπαιδευτικού συστήματος έχει και αυτός το μερίδιό του. Αν όχι τόσο στη σχολική διαρροή, σίγουρα όμως στη σχολική αποτυχία. Πόσες φορές δεν βλέπουμε οι δάσκαλοι παιδιά με εξαιρετικές κλίσεις, που δεν τους δίνεται το περιθώριο να τις ξεδιπλώσουν μέσα στα σχολικά όρια, ή παιδιά με εξαιρετικά μυαλά, που είτε αυτοκαταπιέζονται να «αποστηθίσουν» είτε παραιτούνται εν τέλει από την προσπάθεια. Και το χειρότερο είναι ότι το σύστημα δεν αφήνει σ’ αυτά τα παιδιά ούτε καν το αίσθημα της αξιοπρέπειας του ανθρώπου που αρνείται να υποκύψει σε κάτι στρεβλό. Αντίθετα, τα στιγματίζει με την ετικέτα του αποτυχημένου.

Ποια είναι η προοπτική ενός ελληνόπουλου με τα αντίστοιχα χαρακτηριστικά της περίπτωσης που αναφέρθηκε;

Ρίξτε μια ματιά κι εδώ: Παιδικές ερωτήσεις, Παιδεία: Γνώση vs Εξουσία, Περί τέχνης (2)

Λαμπρή

Κοιτάξτε

Η καταιγίδα έχει τέλος

Το φως αγωνίζεται

Το φως νικάει

και ξανοίγει τους ορίζοντές μας κόντρα στους καιρούς!

Μια λαμπρότατη Λαμπρή εύχομαι σε όλες και όλους σας!

Μεγάλη Παρασκευή

Μια ξεκάρφωτη μέρα

 

Τι ωραία που περνάμε στα μέρη μας και στις μέρες μας!

Καλό μήνα ;)