Όταν οι Αθηναίοι προτείνουν στην παρέα τους να βγουν για λίγο έξω, ποιος προορισμός και ποια χρονική στιγμή της ημέρας έρχονται πρώτα στο μυαλό τους; Στη συντριπτική πλειοψηφία τους οι πρώτες σκέψεις κατευθύνονται σε βραδινή έξοδο -ακόμη και το χειμώνα- και σε κλειστό (με την έννοια του αυστηρά προσδιορισμένου, συνήθως από άλλους, χαρακτήρα) χώρο -ακόμη και το καλοκαίρι.
Γιατί συμβαίνει αυτό; Γιατί από τον ορίζοντα του Αθηναίου λείπει ο ελεύθερος ανοιχτός δημόσιος χώρος, στον οποίο ο κάθε πολίτης μπορεί να ικανοποιήσει ποικίλες και διαφορετικές ψυχαγωγικές ανάγκες ταυτόχρονα.
Έχω στο μυαλό μου -στη φαντασία μου, για την ακρίβεια- χώρο υπαίθριο με ελεύθερη και εύκολη πρόσβαση για όλους και όλες, ανεξάρτητα από φύλο ή ηλικία, σωματικές ή οικονομικές δυνατότητες και ψυχαγωγικές προτιμήσεις. Χώρο όπου μπορεί κανείς να διαβάσει, να τρέξει, να μιλήσει, να παίξει μπάλα ή σκάκι, ν' ακούσει μουσική, να περπατήσει, να φάει το δικό του πρόχειρο φαγητό, να καθίσει ή να κάνει ποδήλατο χωρίς να ενοχλεί ή να ενοχλείται από τις εντελώς διαφορετικές επιλογές των άλλων γύρω του. Ένα χώρο όπου μπορεί να νιώσει το χώμα, την πέτρα ή το γρασίδι στα πέλματα των ποδιών του, να κρυφτεί από την κάψα του ήλιου, να μυρίσει τη βροχή, ν' ακούσει τα φύλλα των δέντρων, να γευτεί αδιαμεσολάβητα την αλλαγή των εποχών μακριά από τα τηλεοπτικά δελτία καιρού.
Μιλάω για μικρούς συνοικιακούς χώρους πρασίνου ή για μεγάλα πάρκα. Μιλάω για χώρους όπου οι συμπολίτες συναντιούνται, καλημερίζονται και συζητούν ή απλώς διασταυρώνονται βυθισμένοι στις σκέψεις και τα προβλήματά τους. Μιλάω για χώρους όπου τα μέλη του δήμου συνυπάρχουν· γι' αυτό και ονομάζονται δημόσιοι.
Είναι προφανές ότι δεν περιγράφω την Αθήνα. Τουλάχιστον όχι την Αθήνα του σήμερα. Αυτή εχθρεύεται οτιδήποτε έχει δημόσιο χαρακτήρα. Αυτή έχει "διδάξει" τους δημότες της να αδιαφορούν για την καθαριότητα και την αισθητική, αλλά και για την ύπαρξη καθ' εαυτήν δημόσιων χώρων.
Η έννοια του δημόσιου παραπέμπει στο δήμο, στην κοινότητα ανθρώπων. Και, αν οι άνθρωποι έρθουν κοντά ο ένας με τον άλλο, υπάρχει κίνδυνος ν' αποκτήσουν συνείδηση της συλλογικότητάς τους. Και τότε...
Γιατί συμβαίνει αυτό; Γιατί από τον ορίζοντα του Αθηναίου λείπει ο ελεύθερος ανοιχτός δημόσιος χώρος, στον οποίο ο κάθε πολίτης μπορεί να ικανοποιήσει ποικίλες και διαφορετικές ψυχαγωγικές ανάγκες ταυτόχρονα.
Έχω στο μυαλό μου -στη φαντασία μου, για την ακρίβεια- χώρο υπαίθριο με ελεύθερη και εύκολη πρόσβαση για όλους και όλες, ανεξάρτητα από φύλο ή ηλικία, σωματικές ή οικονομικές δυνατότητες και ψυχαγωγικές προτιμήσεις. Χώρο όπου μπορεί κανείς να διαβάσει, να τρέξει, να μιλήσει, να παίξει μπάλα ή σκάκι, ν' ακούσει μουσική, να περπατήσει, να φάει το δικό του πρόχειρο φαγητό, να καθίσει ή να κάνει ποδήλατο χωρίς να ενοχλεί ή να ενοχλείται από τις εντελώς διαφορετικές επιλογές των άλλων γύρω του. Ένα χώρο όπου μπορεί να νιώσει το χώμα, την πέτρα ή το γρασίδι στα πέλματα των ποδιών του, να κρυφτεί από την κάψα του ήλιου, να μυρίσει τη βροχή, ν' ακούσει τα φύλλα των δέντρων, να γευτεί αδιαμεσολάβητα την αλλαγή των εποχών μακριά από τα τηλεοπτικά δελτία καιρού.
Μιλάω για μικρούς συνοικιακούς χώρους πρασίνου ή για μεγάλα πάρκα. Μιλάω για χώρους όπου οι συμπολίτες συναντιούνται, καλημερίζονται και συζητούν ή απλώς διασταυρώνονται βυθισμένοι στις σκέψεις και τα προβλήματά τους. Μιλάω για χώρους όπου τα μέλη του δήμου συνυπάρχουν· γι' αυτό και ονομάζονται δημόσιοι.
Είναι προφανές ότι δεν περιγράφω την Αθήνα. Τουλάχιστον όχι την Αθήνα του σήμερα. Αυτή εχθρεύεται οτιδήποτε έχει δημόσιο χαρακτήρα. Αυτή έχει "διδάξει" τους δημότες της να αδιαφορούν για την καθαριότητα και την αισθητική, αλλά και για την ύπαρξη καθ' εαυτήν δημόσιων χώρων.
Η έννοια του δημόσιου παραπέμπει στο δήμο, στην κοινότητα ανθρώπων. Και, αν οι άνθρωποι έρθουν κοντά ο ένας με τον άλλο, υπάρχει κίνδυνος ν' αποκτήσουν συνείδηση της συλλογικότητάς τους. Και τότε...
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου