Είναι μια έννοια που στις μέρες μας κοντεύει να χάσει το περιεχόμενό της.
Ο λαϊκισμός την υπονόμευσε έσωθεν σφετεριζόμενος κατά κόρον τη «φωνή» του λαού και εκμαυλίζοντας πάντα κάποια επιρρεπή στην κολακεία αφτιά υπέκλεψε την πολιτική έκφραση αυτού του λαού στην άσκηση της εξουσίας.
Παράλληλα η λαϊκότητα δέχτηκε κατά καιρούς επιθέσεις έξωθεν από διανοουμενίζοντες εστέτ, που συνέχεαν την ουσιαστική καλλιέργεια με την εγκεφαλική συσσώρευση πληροφοριών, η οποία συγκάλυπτε μεν το συναισθηματικό κενό τους, αλλά δεν μετουσιωνόταν σε ψυχικό και εκφραστικό πλούτο. Συνέχεαν το επιφανειακό ραφινάρισμα με τη γνώση, υποτιμώντας την πηγαία λαϊκή σοφία. Υπηρετούσαν την εκζήτηση, μην μπορώντας να εκτιμήσουν τη γνησιότητα και την αλήθεια της λαϊκής ψυχής, έτσι όπως εκφράζεται αδιαμεσολάβητη σ’ όλες τις μορφές της ανθρώπινης δημιουργίας, στα χειροτεχνήματα, στα σκεύη, στη ζωγραφική, στο χορό και τη μουσική.
Η χειρότερη συνέπεια αυτών των στρεβλώσεων είναι η άμβλυνση της κρίσης μας και η υιοθέτηση, άκριτα εκ μέρους μας, πολλών στερεοτύπων. Πόσοι από μας δεν θεωρούν τους λαϊκούς χορούς σαν κάτι παγιωμένο, που δεν επιδέχεται διαφοροποίηση; Θαρρείς και η λαϊκή ψυχή, που εκφράζεται μέσω αυτών, δεν εξελίσσεται, δεν υφίσταται διαφορετικές καταστάσεις, δεν αντιμετωπίζει καινούργιες προκλήσεις, δεν προσαρμόζεται σε νέες συνθήκες. Στην άλλη όψη του, ιδίου όμως, νομίσματος —αυτού που προσπαθεί να υπερασπιστεί, συχνά στρεβλά, τη γνησιότητα— η κλασική μουσική εξοβελίζεται από τα «λαϊκά» γούστα. Λες και το «Δαχτυλίδι της μάνας» ή ο «Πρωτομάστορας» του Μανώλη Καλομοίρη δεν είναι αρκούντως «λαϊκά»!
Τέλος, για να φτάσω και στην αφορμή αυτής της ανάρτησης, πόσοι από μας δεν θεωρούμε τη γαλλική γλώσσα κατάλληλη μόνο για τα (μεγαλο-μικρο)αστικά σαλόνια; Πόσοι από μας θα καλοδέχονταν μια έξοδο για ψυχαγωγία —προσοχή: όχι για διασκέδαση!— που θα έφερνε σε αρμονική συνύπαρξη τη Σωτηρία Μπέλλου με την Εντίθ Πιάφ; Κι όμως! Αυτό βρήκα την περασμένη Τετάρτη στο «104 Θέατρο Κέντρο Λόγου και Τέχνης» (Θεμιστοκλέους 104, Εξάρχεια).
Ποιος είναι ο κοινός τους παρονομαστής; Μα η γνήσια λαϊκότητα!
Είτε στα ελληνικά με μπουζούκια και μπαγλαμά, είτε στα γαλλικά με ακορντεόν και πιάνο, η ψυχή του καθημερινού ανθρώπου είναι αυτή που εκφράζεται, ξεδιπλώνεται, πονάει, χαίρεται, λυγάει, τεντώνεται, δακρύζει και χαμογελάει, ερωτεύεται και θυμώνει, ικετεύει ή φεύγει.
Κι αν αυτό δεν είναι λαϊκό, τότε τι;
Δεν έχει σημασία το είδος του γάμου.Ωραίο το πάντρεμα,το είχα ανάγκη!Mon Dieu! Merci.
ΑπάντησηΔιαγραφήAνώνυμος ο τονισμένος άτονος
Πόσο ωραία και απλά το έθεσες,πόσο φτωχούς μας κάνουν τα στερεότυπα κλείνοντάς μας με παρωπίδες τους ορίζοντες,(πόσο απίστευτο ακούγεται σε πολλούς οτι η όπερα ήταν κατ'εξοχήν λαϊκό είδος μουσικής π.χ) και..βλέποντας τα βίντεο σκεφτόμουν πόσο σχετική είναι η έννοια της ομορφιάς......και την άρρηκτη σχέση της με το αληθινό...που δεν περιορίζεται σε είδη και φόρμες !!
ΑπάντησηΔιαγραφήΌμορφο βράδυ να έχεις Υπατιούλα μου.
Εξαιρετικό πάντρεμα! Και οι δύο αυτές γυναίκες με τη φωνή τους, με τη ψυχή τους βγάζουν στην επιφάνεια, (αν τις αφήσουμε) τα πιο βαθιά και δυνατά συναισθήματα.
ΑπάντησηΔιαγραφήΑυτές οι μουσικές είναι που αντέχουν στο πέρασμα των χρόνων.
Πραγματικά είναι πολύ σχετική η έννοια της ομορφιάς όπως γράφει το ξωτικό μας, μα και η ιστορία είναι το καλύτερο φίλτρο.
Καλή βδομάδα σε όλους!!!
Ανὠνυμε τονισμένε (πρώην) άτονε,
ΑπάντησηΔιαγραφήΣ' αυτόν το γάμο δεν ήμουν εγώ "κουμπάρα", αλλά μια ομάδα νεαρών ανθρώπων που φαίνεται να αγαπούν την καλή μουσική και την υπηρετούν αθόρυβα στα Εξάρχεια. Αντίστοιχες ανάγκες δικές μου ικανοποιήθηκαν επίσης!
ΥΓ: Η στιχουργία των τραγουδιών της Πιάφ υπενθυμίζει διαρκώς ότι το τραγούδι δεν είναι μόνο μουσική αλλά και λόγος. Μεγάλη αδυναμία μου το Mon dieu!
Ξωτικό μου,
ΑπάντησηΔιαγραφήΩς ειδικός πολλά περισσότερα θα μπορούσες να πεις για τις μουσικές μας παρωπίδες. Και βέβαια συμφωνώ απολύτως για την ομορφιά που πηγάζει από την αλήθεια των ανθρώπων και, ξεπερνώντας τα εικονικά πρότυπα, αγγίζει την ουσία της ζωής σε όλες της τις εκφάνσεις!
Καλή σου νύχτα, καλή μου
Margo μου,
ΑπάντησηΔιαγραφήΤην ώρα που ήμουν στο "σπιτικό" σου, εσύ ήσουν εδώ!
Το πάντρεμα δεν είναι δικό μου, όπως έγραψα και στον Ανώνυμο λίγο πιο πριν! Το απόλαυσα ως θεατής (ναι, σε μικροσκοπικό θεατράκι) στην οδό Θεμιστοκλέους 104.
Μια εξαιρετική δουλειά από νέους ανθρώπους που, χωρίς μικρόφωνα και ενισχυτές, με ένα ακορντεόν κι ένα πιάνο (για τα γαλλικά τραγούδια), δύο μπουζούκια, έναν μπαγλαμά και μια κιθάρα (για τα ελληνικά τραγούδια -και όχι μόνο) άπλωσαν μπροστά μας το πάθος και τα πάθη των καθημερινών, αληθινών ανθρώπων.
Έφυγα πλουσιότερη και οι νότες τους ακόμη με συνοδεύουν!
Καλή βδομάδα και σε σένα!
Για μένα το πάντρεμα έγινε πολύ αργά...μεγάλωσα με τα τραγούδια της Πιάφ και όταν από την Γαλλία μετακομίσαμε στην Πόλη...εκεί οι αμανέδες με μάγευαν...Στην Ελλάδα πια, γνώρισα και εκτίμησα την γνήσια λαϊκή μουσική πολύ αργά στην δικτατορία, όπου γνώρισα και άκουγα την Σωτηρία και όλους τους μεγάλους, live!
ΑπάντησηΔιαγραφήΥπέροχη ανάρτηση...Υπατία μου!
Εξαιρετική ανάρτηση!
ΑπάντησηΔιαγραφήΟι διαδρομές της σκέψης σου ξεκάθαρες, ουσιαστικές.. και οι παραλληλισμοί, όσο κι αν φαίνεται αρχικά αντιφατικό, ίσως γιατί έχουν σημείο τομής το άπειρο ή ίσως επειδή συναντιούνται περισσότερο από μια φορά σε άλλα επίπεδα, είναι τόσο αληθινοί.
Μου θύμισες ότι όταν ήμουνα φοιτήτρια και ως παιδί της πόλης, ακριβώς λόγω των εγκεφαλικών επιρροών, δεν ήθελα να ακούσω κλαρίνα, συνδέοντάς τα με μια δημοτική μουσική επαναλαμβανόμενου μοτίβου χωρίς φαντασία και αίσθημα. Όμως σε ένα καλοκαιρινό ταξίδι στη Χίο, σ' ένα πανηγύρι, άκουσα κλαρίνα σε συρτούς χιώτικους και σε συνδυασμό με τον χορό τους ήταν απο τα πιο γλυκά ερωτικά μέχρι τότε μουσικά άκουσματα που είχα. Και μετά εκείνο το κλαρίνο στα "πέτρινα χρόνια"...
πολλά φιλιά,
καλή εβδομάδα
@Margo μου, αν με διαβάζεις, σε συνέχεια και της ανάρτησής σου για τους bloggers, σ' ευχαριστώ που ήσουν η αιτία να συναντήσω το blog της Υπατίας
Καλή μου Μάγισσα,
ΑπάντησηΔιαγραφήΌλοι χρειαζόμαστε χρόνο, εμπειρίες και επεξεργασία των βιωμάτων μας μέχρι να τα εκτιμήσουμε. Προσωπικά, χρειάστηκα πολύ βιωματικό χρόνο για να εκτιμήσω άλλη μια μεγάλη φωνή, την Ουμ Καλσούμ, στην οποία χρωστώ κάποτε να κάνω μια αφιέρωση.
Και ναι, ο λαϊκισμός της δικτατορίας -δια του αντιθέτου- φώτισε για πολλούς από μας τη γνήσια λαϊκότητα!
Μπορώ τώρα πια να υιοθετήσω τα δικά σου εκφραστικά μέσα και να σου στείλω ...ΑΦΦΦιλάκια!
Αστέρι μου λαμπυριστό,
ΑπάντησηΔιαγραφήΦοβερό! Θαρρείς και καταγράφεις τις δικές μου εμπερίες, τα δικά μου "ξυπνήματα"!
Κι εκείνος ο "πέτρινος" Σαλέας! Τι αποκάλυψη στα ξαφνιασμένα μου αφτιά!
Χρειάστηκα καιρό για να καταλάβω ότι, μόνο αν ανοίξω διάπλατα τα πορτοπαράθυρα της ψυχής, θα της εξασφαλίσω το απαραίτητο οξυγόνο να 'χει να πορεύεται...
Καλή βδομάδα και σε σένα, καλή μου
Καταλαβαίνω τι είναι λαϊκό ,ίσως να μη μπορώ να το ορίσω ,στη συνείδηση μου στερεότυπα είναι το βιωματικό,το πηγαίο ,το αυθόρμητο που οδηγεί το σώμα στο χορό.
ΑπάντησηΔιαγραφήΑυτό για το οποίο μιλάς είναι το έντεχνο λαϊκό που μιμείται το λαϊκό .
Ο λαϊκός άνθρωπος έχει τελείως διαφορετική συμπεριφορά από μας ,δεν ακούει μουσική έτσι ξεκάρφωτα σε μια αίθουσα αμέτοχος,συμμετέχει στο δρώμενο δεν ξεχωρίζει διασκέδαση από ψυχαγωγία.
Το λαϊκό στο παρελθόν δεν ήταν και εμπορεύσιμο.Νομίζω σήμερα δεν υπάρχει τίποτα λαϊκό ,το μόνο που έχει μείνει είναι η λαϊκή συμπεριφορά,αυτή υπάρχει ακόμη.
Κένταυρε,
ΑπάντησηΔιαγραφήΝα ζητήσω πρώτ' απ' όλα συγγνώμη για την καθυστερημένη απάντηση, που οφείλεται σε λόγους ανεξάρτητους από τη θέλησή μου.
Δεν μίλησα για το έντεχνο λαϊκό τραγούδι. Το θέμα της ανάρτησης ήταν γενικά το λαϊκό στοιχείο, η λαϊκότητα. Αυτό που παρακολούθησα ήταν απλώς η αφορμή για τις σκέψεις που κατέθεσα.
Και οι δύο καλλιτέχνιδες που αναφέρθηκαν εξέφρασαν "το βιωματικό, το πηγαίο, το αυθόρμητο", που στο κάτω-κάτω δεν οδηγεί πάντα στο χορό (να θυμίσω τα μοιρολόγια;).
Για το αν είναι εμπορεύσιμο ή όχι σηκώνει συζήτηση, ανάλογα με το τι εννοούμε με τον όρο. Γιατί και ο λαϊκός καλλιτέχνης -από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα- αμειβόταν με τον ένα ή τον άλλο τρόπο από το σύνολο ή τα άτομα που απολάμβαναν την τέχνη του.
Το ζήτημα που με απασχόλησε ήταν το τι χαρακτηρίζουμε λαϊκό εμείς ως δέκτες.
Στα υπόλοιπα -προφανώς- συμφωνούμε!