Φωτεινή είδηση, σκοτεινές σκέψεις

Αλιεύω από τα ψιλά των ειδήσεων: Άστεγη μπαίνει στο Χάρβαρντ.

Πρώτ' απ' όλα, υποκλίνομαι μπροστά στη δύναμη της θέλησης αυτής της κοπέλας. Η δύναμη αυτή ήταν ο μόνος σταθερός παράγοντας στη ζωή της. Ίσως και η μητέρα της -αυτό δεν μπορώ να το ξέρω με σιγουριά. Από την άλλη, είναι μάλλον βέβαιο ότι δεν ήταν κάποιο σχολείο που διαμόρφωσε και στήριξε αυτόν το χαρακτήρα. Άλλαξε άλλωστε 12 διαφορετικά σχολεία στη διάρκεια της φοίτησής της. Άρα, το επίτευγμά της είναι αποκλειστικά δικό της.

Θαυμασμός, λοιπόν.

Κι ύστερα, ντροπή. Ντροπή για κάθε μαθητή ή μαθήτρια που προφασίζεται πρόσκαιρες δυσκολίες και αντιξοότητες ώστε να μην ανταποκρίνεται, έστω και μακροπρόθεσμα, στις μαθησιακές υποχρεώσεις.

Τέλος, σαν πικρή απόγευση, περισυλλογή περί την πολιτική. Νέα ντροπή.

Αυτή η είδηση δεν έπρεπε να υπάρχει!

Εξηγούμαι. Τι έχουμε εδώ; Μια εξαιρετική περίπτωση στην οποία η ατομική μοναχική προσπάθεια -κοπιώδης, επίμονη, επώδυνη, μακρόχρονη- ευοδώνεται και επιβραβεύεται. Ε, και πού είναι το κακό; θα μου πεις. Μα ακριβώς αυτό: η εξαιρετικότητά της. Αποτελεί, κυριολεκτικά, εξαίρεση.

Ας το σκαλίσουμε λίγο. Τι επιτυγχάνει αυτή η εξαίρεση; Η επιβράβευση, από έναν ιδιωτικό φορέα (Χάρβαρντ), μιας ατομικής μεμονωμένης, μίας στο εκατομμύριο (μάλλον υπολογίζω υψηλότερο ποσοστό του πραγματικού), δεν αφήνει να σβήσει εντελώς η ελπίδα για την "αλήθεια" του αμερικάνικου ονείρου. Το αίσιον τέλος αυτής της ιστορίας λειτουργεί σαν άλλοθι. Αυτή η επιβράβευση -που καλά, πολύ καλά έκανε και έγινε, για να είμαι ξεκάθαρη- έρχεται να χρησιμοποιηθεί σαν ενισχυτικό στοιχείο, σαν απόδειξη της ορθότητας ενός συστήματος που στηρίζει (και στηρίζεται από) την ατομικότητα και που, γι' αυτό, καλλιεργεί τον ατομικισμό.

Πόσο δύσκολο είναι, σ' ένα τόσο φωτεινό κι ελπιδοφόρο παράδειγμα, να μιλήσει κανείς για τις αρνητικές πλευρές του! Πόσο μίζερο φαντάζει κάτι τέτοιο!

Μπορώ ωστόσο να ψελλίσω μόνο μερικά ερωτήματα: Γιατί έπρεπε αυτή η νέα κοπέλα να ζήσει όπως έζησε; Το κοινωνικό σύνολο δεν μπορούσε να της προσφέρει κάτι καλύτερο λίγο νωρίτερα; Πόσα άλλα παιδιά με την ίδια αφετηρία οδηγούνται σ' εντελώς διαφορετική κατάληξη; Η κοινωνία δεν μπορεί να εξασφαλίσει στα μέλη της τα στοιχειώδη;

Αυτά τα ερωτήματα όμως ξυπνούν συλλογικές ευθύνες, όπως απαιτούν και συλλογικές δράσεις. Αυτά τα ερωτήματα δημιουργούν ρωγμές στα θεμέλια του ατομικιστικού συστήματος και καλό είναι να μην πολυακούγονται.